Endüstriyel tesislerde, fabrikalarda, iş merkezlerinde ve enerji iletim noktalarında kullanılan trafo dağıtım panoları; elektrik enerjisinin güvenli, kontrollü ve verimli bir şekilde dağıtılmasını sağlar. Yüksek gerilimden düşük gerilime dönüşümün ardından akımın doğru noktalara aktarılması, koruma önlemleri ile birlikte trafo dağıtım panolarının temel fonksiyonları arasındadır. Bu nedenle, bu panolar hem iş güvenliği hem de sistem sürekliliği açısından kritik öneme sahiptir.

Trafo Dağıtım Panosu Nedir?

Trafo dağıtım panosu, transformatörden aldığı elektrik enerjisini farklı devrelere belirlenen kapasite ve gerilim seviyelerine göre dağıtan, aynı zamanda sistemin korunmasından sorumlu olan elektrik panosudur. Bu panolar, tesisin enerji altyapısının güvenli bir şekilde işlemesi için gerekli devre kesiciler, koruma röleleri, sigortalar ve kablo bağlantılarını içerir.

Genellikle sac metal gövdeye sahip olan bu panolar, iç mekân veya dış ortam kullanımına göre farklı koruma sınıflarında üretilir. IP koruma seviyesi, kullanılan sac kalınlığı, havalandırma ve modüler yapı; panonun dayanıklılık ve verimliliğini belirleyen önemli faktörlerdir.

Trafo Dağıtım Panosunun Temel Görevleri

Trafo dağıtım panolarının birincil görevi, dönüşümü sağlanmış elektrik enerjisini kontrollü şekilde farklı devre ve alanlara dağıtmaktır. Bununla birlikte sistemde oluşabilecek arızaların tespiti ve engellenmesi de pano tarafından sağlanan kritik bir fonksiyondur.

• Elektrik enerjisinin güvenli bir şekilde dağıtılması
• Kısa devre ve aşırı yük korumasının sağlanması
• Enerji akışının izlenebilir ve kontrol edilebilir hale getirilmesi
• Enerji kesintilerinin önlenmesi için otomatik devre kesici mekanizmalarının çalıştırılması

Elektrik Enerjisinin Trafoya Geliş ve Dağıtım Süreci

Elektrik enerjisi önce yüksek gerilim hatları üzerinden tesisin trafo merkezine ulaşır. Trafolar, bu yüksek gerilimi kullanım seviyesine uygun olacak şekilde düşürür ve işletme içi dağıtım için hazır hale getirir. Gerilim dönüşümü sonrası enerji, dağıtım panosuna yönlendirilir.

Panoya gelen enerji, devre kesiciler ve güvenlik elemanları aracılığıyla farklı bölümlere aktarılır. Örneğin; üretim hattı, aydınlatma devreleri, makine beslemeleri ve yardımcı ekipmanlar bu dağıtım sürecinin sonunda gerekli enerjiyi alır.

Trafo Dağıtım Panosu İç Bileşenleri

Pano içerisinde kullanılan bileşenler, sistemin güvenli çalışması için özel olarak seçilir ve projelendirilir. Bu parçalar, tesisin güç gereksinimine ve operasyonel ihtiyaçlarına göre değişiklik gösterebilir.

• Devre Kesiciler: Aşırı akım ve kısa devre durumlarında devreyi otomatik olarak keser.
• Koruma Röleleri: Sistemde oluşabilecek arızaları algılar ve koruma mekanizmasını devreye sokar.
• Baralar: Enerjiyi yüzlerce amper seviyelerinde güvenli şekilde dağıtmak için kullanılan iletken yapılardır.
• Ölçü Aletleri: Voltmetre, ampermetre, enerji analizörleri işletme takibi için kullanılır.

Bu bileşenlerin doğru yapılandırılması, panonun maksimum verimlilikle çalışmasını sağlar.

Primer ve Sekonder Hatlar Nasıl Yönetilir?

Primer hatlar, yüksek gerilim girişlerinin yönetildiği kısımlardır. Bu bölümde gerilim seviyeleri yüksek olduğu için izolasyon, koruma ve güvenlik kuralları büyük önem taşır. Trafo primer hattı, doğrudan enerji iletim hattından beslenir.

Sekonder hat ise trafo tarafından gerilimi düşürülmüş ve kullanım için hazır hale getirilmiş enerjinin dağıtıldığı kısımdır. Panodaki devre kesiciler, sigortalar ve çıkış baraları bu bölümde çalışır. Sekonder hatlar işletme içerisindeki cihazlara enerji aktarır.

Koruma Röleleri ve Sigorta Sistemlerinin Çalışma Prensibi

Koruma röleleri, sistemde anormal akım veya gerilim değişimlerini sürekli olarak izler. Ayarlanmış limitlerin aşılması durumunda röle, devre kesiciye açma komutu göndererek sistemi güvenli moda alır.

Sigortalar ise farklı bir prensiple çalışır. Aşırı yük durumunda sigorta içindeki iletken tel eriyerek devreyi keser. Bu yöntem, özellikle ani ve yüksek akım hatalarına karşı hızlı koruma sağlar. Ancak sigorta değişim gerektirirken, devre kesiciler tekrar kullanılabilir yapıdadır.

Aşırı Akım ve Kısa Devre Koruması Nasıl Sağlanır?

Aşırı akım koruması, sistemde beklenenden daha fazla yük binmesi durumunda devre kesicilerin devreyi açması ile sağlanır. Bu, kabloların ısınmasını, izolasyonun zarar görmesini ve cihazların yanmasını önler.

Kısa devre koruması ise çok daha hızlı gerçekleşmelidir. Kısa devre anında akım çok yüksek seviyeye çıkar ve milisaniyeler içerisinde devre kesilmezse ciddi hasarlar oluşabilir. Bu nedenle yüksek kesme kapasiteli şalterler kullanılmalıdır.

Trafo Dağıtım Panolarının Kurulumunda Dikkat Edilmesi Gerekenler

Pano montajı ve yerleşimi, sistem güvenliği ve uzun ömür için belirleyici rol oynar. Uygun havalandırma, erişilebilirlik ve güvenlik alanı bırakılması gereklidir.

• Pano zemininin düzgün ve titreşimsiz olması
• Kablo giriş-çıkışlarının doğru yönlendirilmesi
• Topraklama bağlantılarının eksiksiz yapılması
• Isı dağılımını desteklemek için havalandırma kanallarının bulunması

İşletme ve Bakım Süresi: Periyodik Kontrol Önerileri

Trafo dağıtım panolarının uzun ömürlü ve sorunsuz çalışması için düzenli bakım şarttır. Bu bakım, hem görsel kontrolleri hem de ölçüm testlerini kapsamalıdır.

Periyodik kontroller kapsamında:

• Baraların sıkılık kontrolü yapılmalı
• Koruma rölesi ayarları test edilmelidir
• Kablo uçları gevşeme ve oksitlenmeye karşı kontrol edilmelidir
• Termal kamera ile sıcaklık takibi yapılmalıdır

Sanayi Tesislerinde Trafo Dağıtım Panosu Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?

Pano seçimi, işletmenin güç gereksinimleri, makine parkı, çalışma ortamı sıcaklığı ve genişleme ihtiyacına göre planlanmalıdır. Kapasitesi düşük seçilen panolar ileride ciddi maliyetlere yol açabilir.

Seçimde dikkat edilecek başlıca unsurlar:

• Panonun kesme kapasitesi ve kısa devre dayanımı
• IP koruma seviyesi (iç/dış ortam için)
• Modüler yapıya uygunluk ve genişleme kabiliyeti
• Kullanılan bileşenlerin marka kalitesi ve servis desteği