Kompanzasyon Panoları

Kompanzasyon panoları, gerilim ve akım parametreleri içinde yer alan faz farkını en küçük açıya getirir. İşletmelere ve elektrik sistemlerine zararlı etkisi olan reaktif güçlerin etkilerini minimalize etmek için kullanılır.

Cos açısı düzeltilerek, güç faktörünün 1 olması anlamına gelir. 9 kW ve üzeri işletmelerde EPDK tarafından kurulması zorunlu olan, içinde farklı şalt malzemeleri olan ve işletmelerin reaktif güç gereksinimini karşılayan, güç dengeleyici bir sistemdir.

Bu panolar elektrik enerjisinde harcanan aktif enerjinin reaktif enerjiye oranını belirli oranda tutan bir elektrik panosu türüdür. Tüketilen reaktif elektrik enerjisini tedarik ederek, elektrik şebekesine reaktif yüklenmeyi düşürür.

Reaktif enerji, hatlarda ve trafolarda kayıplar oluşturur. Bu da faturalarda yükselmeye nedendir. Kompanzasyon panoları bu bakımdan önemli bir unsurdur.

Kompanzasyon Panosu Ne İşe Yarar?

Kompanzasyon panosu bir tür elektrik panosudur. Akım ve voltaj arasında idealde faz farkı yer almaz. Ancak endüktif ya da kapasitif yüklerin oluşturduğu etki neticesinde akım sinyali voltaj sinyaline göre en fazla artı-eksi 90 derecelik faz kayması yaşar. Söz konusu kaymayı düzeltmeye ve sıfıra yakın tutmaya kompanzasyon adı verilmektedir.

Bu panolar, işletmelerin reaktif enerji gereksinimini karşılar. Endüktif yüklerin çektiği reaktif yüklerin minimize edilmesini ve gerektiğinde üretilmesini sağlar.

Kompanzasyon Panosu Özellikleri

Kompanzasyon panosu özellikleri incelendiğinde, kondansatör gruplarının kontrol edildiği bir yapı olduğu görülür. Kondansatör, güç katsayısının düzeltilmesinde en önemli elemandır. Reaktif güç rölesi tarafından sıralı bir şekilde devreye alınarak güç katsayısını düzeltir.

Boyutları tesislerde ana dağıtım panoları ile beraber değerlendirilir. Yükseklikleri 200-210 cm, derinlikleri ise 40 cm’den az olmayacak şekilde yapılır. Orta ve alçak gerilim kompanzasyon panoları bu kapsamda yer alır.

Montaj harici veya dahili yapılabilir. Harici montajda üstü eğimli çatı kullanılmalı, panjurlar olmamalıdır. Dahili montajda ise havalandırma ve panjur kullanılabilir. Büyük panolarda kondansatörlerin soğutulması için aspiratör eklenir.

Kompanzasyon Panoları Malzemeleri

Kompanzasyon panolarında kullanılan başlıca malzemeler şunlardır:

• Reaktif güç kontrol rölesi
• Şalterler
• Kosinüsfimetre
• Bakır baralar
• Kontaktörler
• Kondansatörler
• Güç kontaktörleri
• Bağlantı iletkenleri
• Elektrik sigortaları
• Voltmetre komitatörü
• Voltmetre
• Ampermetre
• Multimetre

Yeni yapılan tesislerde voltmetre yerine multimetre kullanılmakta, kosinüsfimetre yerine ise kosinüsfimetreli reaktif güç kontrol rölesi tercih edilmektedir.

Kompanzasyon Panosu Yapımı

Kompanzasyon panosu yapımı sırasında devrelerdeki faz farkları dikkatlice değerlendirilir. Fabrikalarda ve işyerlerinde kullanılan motorlar, trafolar ve bobinli cihazlar endüksiyon sistemine sahiptir. Şebekeden aktif ve reaktif güç çekilmesiyle trafolar yüklenir ve tam randımanlı çalışır.

Kompanzasyon panosu ile kondansatör, senkron motor ve gerekli diğer bileşenler bir araya getirilerek sistem kurulur.

Kompanzasyon Panosu Montajı

Kompanzasyon panosu montajı yapılırken öncelikle akım trafosu bağlanır. Sekonder uçların bir tanesi mutlaka topraklanmalıdır. Panolar üst ve alt bölümlere ayrılır. Üst kısımda kondansatörler, orta kısımda ise sigortalar, kontaktörler ve baralar bulunur.

Baralar renk kodlarına göre boyanır (sarı, kahverengi, kırmızı, mavi). Kapak üzerine sinyal lambaları yerleştirilir. Reaktif güç rölesi, pano kapağına monte edilir ve bağlantılar içten yapılır.

Kontaktörler ray üzerine sıralı şekilde monte edilir. Kondansatörler yan yana yerleştirilirken aralarına yalıtkan malzeme konur. Çalışma sırasında kondansatörlerin yaydığı ısının dışarı atılması için pano havalandırması yapılır. Tüm bu işlemler tamamlandığında kompanzasyon panosu montajı bitirilmiş olur.